Page 67 - 99-3-2023
P. 67
აჩქ არებ ულ ი კაც ი, ის კაც ი, რომელ ს აც უნდ ა შავი ფიქრ ები თავიდ ან მალ ე მოი შ ოროს, ადვილ ად გვი
პასუხ ებს ჩვენ და გვეტყვ ის: ბრმ ანი ყოფ ილხ არ თო. ეს ჩვენ ი დედაქ ალ აქ ი და ეს შავის ზღვ იდ ამ
კას პიი ს ზღვ ამდე გუნდ-გუნდ ად მორ იგ ებული მის ი შვილი – სოფლებ ი, ქართ ვ ელებ ი არ არია ნ ო, მაშ
ვინ არიან ო. ქალ აქი იქნ ებ ა დედა იყოს, სოფ ლებ იც იქნება მისი შვილები იყვნ ენ, მაგრ ამ საქ მ ე იმა
შია, რომ დედ ის ძუძ უ გაშ რ ა და დედის ძუძ უს შვილი აღარ ა სწოვს.
IV
ქართ ველ ებ ი არ არია ნ, მაშ რა არია ნ ო? არია ნ თავ ად ნი, აზნაურ ნ ი, მღვ დელნ ი, ვაჭარ ნი, გლეხ ნი, ჩი
ნია ნ ნი და უჩინონი – ყველ ანი არია ნ, და ქარ თ ველი კი არსად არის. თავადს აზნ აური სძულს, აზნაუ
რსა – თავ ად ი, გლეხსა – ორივე, ნუთ უ ესენი ქართ ველ ნი არია ნ, ერთ ის დედის საქართ ვ ელ ოს ოჯახის
შვილ ნ ი? თავ ად ის აზრ ი – სათ ავად ოა, აზნ აუ რის – საა ზ ნ აურო, გლეხის – საგლ ეხო, ვაჭ რ ის ა – სავ აჭ რო,
ნუთ უ ესენ ი ქარ თველ ნ ი არია ნ, ერთს თესლ ზ ედ აღმ ოს ულნ ი? თავად ის აზრი აზნაუ რს არ უხდებ ა, აზ
ნაუ რისა – თავ ადსა, ორივ ესი – გლეხს ა, ნუთუ ესენ ი ქართ ვ ელნ ი არია ნ, ერთ ისა და იგივე ხორ ცისა
და სულ ისა ნაყ ოფ ნ ი და ერთ ის დედის, საქ ართ ველ ოს ძუძუთი გაზრ დ ილნ ი? ეს ასომთ ავრულ ი რომ
ასომხ ედრ ულს გზას უღობ ავს, ეს თავ ადი რომ აზნაურს ზურგს უქც ევს, აზნ აურ ი – თავად ს ა, ორივენი
– გლეხს ა; ეს ვაჭ არ ი რომ სამ ივ ეს ერთნაირის სიხარ ბითა სწოვს, ნუთუ ესენ ი თვითეულ ად ცალ კე და
ყოვ ელ ნივე ერთ ად ქართვ ელი ჰგონ ია ვისმე! ქარ თ ვ ელ ი საყ ოველ თ აო სახელია და ამათში რა არის
საყ ოვ ელ თაო. ეგ თითო-თითოდ, ერთის გაწყვეტ ილის ჯაჭვ ის რგოლებ ივით რომ ცალ-ცალკ ე და თავ-
თავად დავ გ ორავთ, ზოგი აქეთ, ზოგ ი იქით, ნუთუ ეგ თვითეული ქართ ველ ი ჰგონ ია ვისმ ე!
თქვ ენ მე მიჩვენეთ ის ადგ ილ ი, საც ა მაგ თვით ეულის გზები ერთად იყრებ ა საყ ოველ თ აო საქ არ თვე
ლოს სიკ ეთ ისათვის, მაშ ინ მეც ვიტყვი: ქარ თ ველ ი აგერ იქ არის-მეთ ქი. ის საერ თ ო ნიშ ან ი მიჩ ვ ენეთ,
საითკენაც თვითეულ ის ჩვენ განის ჭკვ ა, გონ ება, ფიქრი, გრძ ნ ობ ა, სურვ ილი ერთ ად, ხალ ის იან ად და
შეუ პოვ რ ად მიიწ ევდ ეს საყ ოვ ელ თაო საქ არ თ ველ ოს კეთ ილდ ღ ეო ბ ისათვის, მაშინ მეც ვიტ ყ ვ ი: ქარ
თვ ელი აგერ იქ არის-მეთქი. საე რთო ლხინი მიჩვენ ეთ, საერ თ ო ჭირი მაი ნც ა, მაგრამ სად არის: ჩემი
ლხინი შენ ი ლხინ ი არ არის, შენ ი ჭირ ი ჩემ ი ჭირ ი არ არის. ქართ ველ ი საყ ოველ თ აო სახელია და კი
დევ ამას გკით ხავ: საყ ოვ ელ თ აო რა გვაქვს? ჩვენ ში არის: „მე თუ შენ, შენ თუ მე“, და ორივენი ერთ ად
კი არაო.
აბა დაიძახ ე: ქარ თვ ელო-თქო, თუ შავის ზღვ იდამ მოყ ოლებ ული კასპ იი ს ზღვამდ ე მარ ტ ო ღიპ-გად
მოგ დ ებ ულ ის ქარ თ ველ ის მეტ მა (ე.ი. გორის მაზ რ აში მცხ ოვ რებ ელმა) შემ ოგ ხ ედოს ვინ მემ, და თუ
გაჭ ირდა, იქნ ებ ა კახელ მაც თავ ის ი სხვ ილ ი კისერი შენკ ენ მოი ღრ იჯოს, სხვან ი კი ყურს აც არ გათხ ო
ვებენ, თით ქ ო ამათ არ ეძახიო, თით ქო ისინი კი ქართველებ ი არ არიან ო.
ის შემ კ რებლ ობით ი, დიდ ებულ ი ერთ იანი აზრ ი, რომ ელ ს აც ყოველ ი ჩვენ გ ან ი ქართველობ აში უნდა
ხედავდეს, ის სახ ელ ი, რომ ელიც ყველ ას გვერ ქ ვა, დაი რღ ვა, ჩვენის გონებ იდამ ამოშ რ ა, და ქართვ ე
ლი ეხლ ა ერთ ის კუნჭ ულ ის მცხ ოვ რ ებ თა საკუთარ ი კერძ ოობ ითი სახელი-ღა გახდა და არა საე რ თ ო,
საყ ოველ თაო მთელის იმ ხალ ხ ის ა, რომელ იც ერთ ად ტან ჯ ულ ა, რომ ელ ს აც ქართ ველთ ა შესისხ ლუ
ლის ისტორ იის მძიმ ე უღელ ი ჭირში, თუ ლხინ ში, ერთად ძმურ ად უწევ ნია, რომ ელ ს აც ერთ ისა და იგი
ვე ენით ჭირშ ი უგლ ოვ ნ ია, ლხინ შ ი უმხ იარ ულ ნ ია, და, რომ ელიც დღეს აც ერთის ა და იგივე ენით – თუ
არაფ ერს აკეთებს – თავის მოძ მ ეს მაი ნც აბეზღ ებს ღმერ თ თან აც ა და კაცთ ანაც ა...
ვაი იმ ხალ ხს, რომ ელ ს აც საე რთო ძარ ღ ვი გაუწ ყდა, ვაი იმ ქვეყან ას, საცა საე რ თ ო ძარ ღ ვ შ ი სისხ ლ ი
გაშ რა, საც ა ყველ აშ ი თით ო არ არის და თით ოშ ი – ყველა, საც ა თვით ეული ყველ ას ათვ ის არ ჰფიქ
რობს და ყველ ა თვით ეულ ისათ ვის, საც ა „მე“ ხშირ ია, და „ჩვენ“ – იშვ ია თ ი!
იბეჭ დებ ა შემ ოკლებ ით
1866-1876 წ.
MyMagti 65
