Page 68 - 102-2-2024

მიხეილ ჯავახიშვილი

qarTuli ena

დ­ღე­ვა­ნდ­ ე­ლი ჩვე­ნი მწერ­ ლ­ ო­ბის კა­რგ დამ­ ­კ­ვირ­ ვ­ ებ­ ელს შე­მჩ­ ­ნე­ულ­ ი ექ­ნე­ბა ის სი­ტყ­ ვ­ ა­
თა სიც­ ოტ­ ა­ვე, რო­მელ­ იც საშ­ ი­ნელ დაღს ასვ­ ამს ყო­ველ­ ი მწე­რლ­ ის შე­მოქ­ ­მედ­ ე­ბას.

ხო­ლო, რაც უარ­ ე­სია, ეს პატ­ ა­რა საუ­ ­ნჯ­ ეც და­უდ­ ე­ვრ­ ად იხ­მა­რებ­ ა, რის მი­ზეზ­ ა­დაც ცოდ­ ­ნის ნა­
კლ­ ებ­ ო­ბა მი­გ­ვაჩ­ ­ნია. ქარ­ ­თ­ველ­ ­მა მწერ­ ალ­ მ­ ა არ იცის ქა­რთ­ უ­ლი ენა. იგი იო­ლად მიდ­ ის იმ
„ცო­დნ­ ით“, რო­მელ­ იც გა­მო­აყ­ ოლ­ ა თა­ვის­ ­მა პროვ­ ი­ნც­ ია­ მ და მი­სი სტი­ლიც ამ პროვ­ ინ­ ც­ ი­ით გა­
ნი­საზ­ ღ­ ვ­ რ­ ე­ბა. არა­ვინ არ დაგ­ ი­დევთ, შეი­ ­ძ­ლებ­ ა თუ არა იმ „გ­რამ­ ა­ტი­კის“ ხმა­რებ­ ა, რომ­ ელ­ იც
თა­ვშ­ ი აქვს ჩა­ჭე­დილ­ ი ამა თუ იმ კუთ­ ხ­ ის წარ­ ­მომ­ ად­ ­გე­ნელს, და ამის გა­მო გაი­ ­რყ­ ­ვნ­ ა ენა, გა­ი­
რ­ყ­ვ­ნა ისე, რომ სულ ად­ვილ­ ად შე­იძ­ ­ლე­ბა ნაწ­ ე­რის მი­ხედ­ ­ვით გამ­ ოა­ რ­ კ­ ­ვი­ოთ ავტ­ ორ­ ის და­ბა­
დე­ბის ადგ­ ი­ლი.

და ჩვენ­ ­და სა­მ­წუ­ხარ­ ოდ ეს ახას­ ია­ თ­ ებს ჩვენ თან­ ა­მედ­ ­როვ­ ე მწე­რალ­ თ­ ა დიდ უმ­რავ­ ლ­ ეს­ ობ­ ას.
ყველ­ ა თა­ვი­სი ჟარ­ გ­ ო­ნით სწერს. და ამ ველ­ ურ ღრი­ან­ ­ცელ­ შ­ ი იკა­რ­გებ­ ა ის ენა, „რომ­ ლ­ ით­ აც
თა­მარ ბრძ­ ან­ ებ­ ას სცემ­ დ­ ა“. სა­ერ­ თ­ ო სალ­ იტ­ ე­რატ­ უ­რო ენა მუ­ზე­უ­მ­ში დარ­ ­ჩა და ცოც­ ­ხალ მოქ­ ა­
ლა­ქის ძო­წით დად­ ის მხატ­ ვ­ ­რულ თვის­ ე­ბებს მო­კლ­ ებ­ უ­ლი სი­ტ­ყ­ვა, რომ­ ელ­ იც ყო­ვ­ლად მი­უღ­ ე­
ბელ­ ია სრუ­ლია­ დ სა­ქა­რ­თვ­ ელ­ ო­სთ­ ვ­ ის.

ა­ბა გად­ ა­ავ­ ლ­ ეთ თვალ­ ი ძველ მწე­რ­ლობ­ ას და ნა­ხავთ, რომ იყო ერთ­ ი სა­მწ­ ერ­ ლ­ ო ენა.

რა­ღაც ორმ­ ო­ცი წლის შემ­ დ­ ეგ კი ისე გა­ვერ­ ან­ დ­ ა ჩვე­ნი მწე­რლ­ ობ­ ის მო­ედ­ ან­ ი, რომ ყველ­ ა
თა­ვის­ ი „სტ­ ილ­ ით“ მოდ­ ის და პოე­ ზ­ იი­ ს მაღ­ ალ ფი­რმ­ ის ქვეშ ასა­ღებს ყო­ვ­ლად დაბ­ ალ ლექ­ ს­ ი­
კონს.

ჩვ­ ენ წინ­ ა­აღ­ ­მდ­ ე­გ­ნი კი არა ვართ ამა თუ იმ პრო­ვი­ნ­ციი­ ­დან მოტ­ ა­ნი­ლი სიტ­ ­ყვ­ ის­ ა, პი­რი­
ქით, ბევ­ რ­ ი კარ­ გ­ ი რამ მოი­ ძ­ ებ­ ­ნე­ბა ჩვენს გა­ნაპ­ ირ­ ა ადგ­ ილ­ ებ­ ­ში, მა­გრ­ ამ ეს შე­ნაკ­ ა­დე­ბი უნ­და
ჰხვდებ­ ო­დეს მთავ­ არ მდი­ნა­რეს­ ­თან, რომ­ ელ­ ს­ აც სა­მწ­ ე­რლ­ ო ენა ჰქვ­ ია­ ნ, და რომ­ ელ­ იც მე­ტ­
რო­პო­ლია­ ­ში არის გა­ნმ­ ტ­ ­კიც­ ე­ბულ­ ი. იქ­ნებ ვი­ნ­მემ თავ­ ი იმა­რთ­ ­ლოს ვაჟ­ ა-ფ­შავ­ ელ­ ას და ყაზ­ ­
ბეგ­ ის მაგ­ ა­ლით­ ე­ბით? – ეს თა­ვის მარ­ ­თლ­ ე­ბა არ გამ­ ო­ა­დ­გებ­ ათ, რა­დ­გან ვაჟ­ აც და ყაზ­ ბ­ ე­გიც
მთის ენით ლაპ­ ა­რა­კობ­ დ­ ­ნენ. მთას ელაპ­ არ­ აკ­ ე­ბი­ან და მთის გა­რეშ­ ეც არს­ ად მი­დი­ან. მა­თი­ას,
ელ­გუ­ჯას თუ გო­გოლ­ ა­ურს რომ ლიტ­ ე­რატ­ უ­რუ­ლი ელაპ­ არ­ აკ­ ნ­ ათ, ეს დაუ­ შ­ ვ­ ებ­ ე­ლიც იქნ­ ე­ბო­და
და სიყ­ ალ­ ­ბეც, ისევ­ ე, რო­გორც ნაძ­ ალ­ ად­ ევ­ ი იქ­ნებ­ ო­და დ. კლ­დი­აშ­ ვ­ ილ­ ის გმი­რებ­ ის სა­ლიტ­ ე­
რატ­ უ­რო ენა.

პრ­ ოვ­ ინ­ ­ცი­ალ კილ­ ოს ხმა­რე­ბა თე­მის საკ­ ი­თხ­ ია, და თუ ეს უკა­ნას­ კ­ ნ­ ელ­ ი სა­ე­რთ­ ო არის, ენაც
ასეთ­ ი უნ­და ჰქონ­ დ­ ეს. და კურ­ ი­ოზ­ ია, მაშ რა არის როდ­ ე­საც ჩვენ­ ი ინ­ტე­ლი­გე­ნტ­ ი მწე­რლ­ ებ­ ი
რა­დი­უ­მ­ზე და ეინ­ ­შტ­ ე­ი­ნ­ზე სწე­რენ იმავ „ს­ტილ­ ით“, რა სტი­ლი­თაც იწე­რებ­ ო­დ­ნენ „პრ­ ოვ­ ი­
ნც­ ი­ულ­ ი სცენ­ ე­ბი“. გან­ ა ასე­თივ­ ე კურ­ ი­ოზ­ ი არ იქ­ნებ­ ოდ­ ა, რომ ბლოე­ ლ აფ­ში­ნას და ში­ო­ლა
ღუდ­ უშ­ აუ­ ­რის დია­ ­ლე­ქტ­ ით გვეწ­ ე­რნ­ ა „ე­სთ­ ეტ­ იკ­ უ­რი ტრაქ­ ­ტატ­ ებ­ ი“ ან პოე­ ­მებ­ ი „ა­ს­ტრ­ ალ­ ურ“ ან

66 magticom.ge